مهارت گوش دادن
گوش دادن و اهمیت آن در زندگی
گوش دادن فعال یک مهارت ارتباطی خاص است که شنونده را ملزم به ارائه بازخورد در مورد آن‌چه می‌شنود می‌کند. گوش دادن (listening) با شنیدن (hearing) تفاوت دارد. گوش دادن یک فرایند ذهنی و فکری فعال است که ساختن معنا از اطلاعات، نگهداری از آن‌ها و واکنش نسبت به آن‌ها را در بر می‌گیرد. در حالی‌که شنیدن یک فرایند کاملاً فیزیولوژیک می‌باشد که در واقع واکنش سنسورهای شنوایی به امواج صوتی است مانند شنیدن صدای باد، باران، بمب، صدای پرندگان یا حیوانات، و ... .
البته ممکن است شما به صدای زیبای بلبل یا باران گوش کنید تا به شدت و کیفیت آن‌ها پی برده، واکنش احساسی یا عملی به آن‌ها نشان دهید. از این‌رو، ارتباط از طریق گوش دادن می‌تواند کلامی یا غیرکلامی باشد مانند گوش دادن به یک موسیقی لذت‌بخش بی‌کلام و پاسخ و بازخورد احساسی و هیجانی به آن.

اهمیت گوش کردن در زندگی
گوش کردن به ما کمک می‌کند روابط خود را شکل دهیم، آن‌ها را حفظ کنیم و در صورتی‌ که طرف دیگر مکالمه قصد فریب ما را دارد، آن را تشخیص بدهیم. گوش کردن برای موفقیت در تجارت و کسب و کار هم یک مهارت کلیدی شناخته می‌شود. گوش کردن مؤثر ما را در بهبود روابط در محل کار و رسیدن به تولید بیشتر توانمند می‌کند. گوش کردن و داشتن ارتباطات موفق در حوزه‌های فنی‌تر مانند پزشکی هم به هم وابسته‌اند. برای نمونه، تقویت مهارت گوش کردن در پزشکان، موجب کاهش گزارش‌های مربوط به خطا در معالجه از جانب بیماران شده است.

موانع گوش کردن
گوش کردن صحیح، مهمترین بخش ارتباط موثر می‌باشد. گوش کردن ضعیف قطعاً اثرات منفی بزرگی بر روحیه‌ی گوینده گذاشته، باعث ایجاد کشمکش و سوء تفاهم بین گوینده و شنونده می‌شود. خوشبختانه، با یادگیری مهارت گوش کردن می‌توان مشکلات ارتباطی ناشی از گوش کردن ضعیف را برطرف کرد. اولین مرحله‌ی یادگیری این مهارت، تشخیص موانع گوش کردن و توجه به توصیه‌های مربوط به این موانع برای برطرف کردن آن‌ها می‌باشد. موانع گوش کردن شامل:

۱. صحبت کردن بیش از حد
صحبت کردن بیش از حدِ ضروت، مانع بزرگی برای ارتباط مفید و مؤثر است. افراد از تعامل با کسانی که زیاد حرف می‌زنند بدون این‌که به آن‌ها گوش دهند پرهیز می‌کنند. آن‌ها خسته شده، افراط در صحبت کردنِ طرفِ مقابل را به‌عنوان یک تجاوز، تعرض و پرخاشگری درک می کنند. قبل از صحبت کردن فکر کنید، اگر حرف مهمی برای گفتن ندارید صحبت نکنید. از قطع کردن سخن طرف مقابل خود بپرهیزید‌. افکار خود را مختصر و مفید بیان کنید. به واکنش شنونده هنگام صحبت کردن توجه کنید.

۲. تعصب
تعصب مانع مهم دیگر است. تعصب یعنی نظر یا احساس غیرعقلانی و غیرمنصفانه، مخصوصاً وقتی که بدون تفکر و دانش شکل بگیرد. تعصب این پتانسیل را دارد که بین شنونده و گوینده دشمنی ایجاد کند. دلایل تعصب ممکن است نژاد یا ملیت گوینده، مذهب گوینده، سن گوینده، قیافه یا ظاهر گوینده، وضع اقتصادی گوینده، حزب و جناح گوینده، تحصیلات گوینده، نسبت گوینده با شنونده و ... باشد. شخص متعصب هیچ تلاشی برای گوش دادن و فهمیدن سخن گوینده را ندارد. سعی کنید به دانش و مهارت گوینده بدون در نظر گرفتن زمینه‌های شخصی او احترام بگذارید.

۳. حواس‌پرتی یا مزاحمت
در حین گوش دادن به گوینده، ممکن است چهار نوع مزاحمت که باعث حواس‌پرتی شنونده می‌شود ایجاد شود: فیزیکی، ذهنی، شنیداری و دیداری. سعی کنید روبرو و نزدیک شخصی که صحبت می‌کند بنشینید. تماس چشمی با گوینده بر قرار کنید. از آرامش خود اطمینان حاصل کنید. موبایل خود را خاموش کرده یا کنار بگذارید.
۴. ترس
افرادی که در طول مکالمه می‌ترسند به احتمال زیاد به گوینده گوش نمی‌دهند. آن‌ها یا حالت تدافعی می‌گیرند و یا جر و بحث می‌کنند. مطمئن باشید ترس اوضاع را بدتر می‌کند. بدون ترس به گوینده و حرفی که قرار است بزند گوش دهید. خونسردی به شما قدرت ذهنی می‌دهد تا با هر موقعیتی روبرو شوید.

۵. هیجانات
وقتی که شنونده شدیداً ناراحت یا عصبانی است درک و فهمش از سطح مطلوب پایین می‌آید و امکان ندارد که صحبت‌های گوینده را خوب درک کرده، از او تشکر و قدر دانی کند. بهتر است وقتی که یکی از طرفین عصبانی یا ناراحت است از گفتگو پرهیز شود.

۶. پارازیت
یک صدای ناخواسته، مانع بزرگی برای ارتباط شفاف می‌باشد. از گفتگو کردن در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا بپرهیزید. منبع پارازیت را در حد امکان از بین ببرید؛ موبایل، تلویزیون و رادیو را خاموش کنید.

۷. توجه جعلی
شخصی که تظاهر به گوش دادن می‌کند فقط می‌شنود ولی گوش نمی‌کند. شخص ممکن است حتی تماس چشمی داشته باشد، سر خود را نیز تکان دهد، اما ذهنش جای دیگری باشد. وقتی طرف مقابل در حال صحبت کردن است به جواب دادن فکر نکنید. در صورت امکان نت‌برداری کنید